ماده 16 قانون جهش تولید چیست؟
در عصر تحول انرژی، مأموریت صنایع – به‌ویژه آنها که مصرف برق بالایی دارند – دیگر تنها تولید محصول نیست؛ بلکه مسؤولیت‌های زیست‌محیطی، پایداری انرژی، و به‌کارگیری منابع تجدیدپذیر نیز به نخستین اولویت‌ها پیوسته‌اند. یکی از ابزارهای قانونی مؤثر در این حوزه، ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان است که برای صنعت کشور تکلیف تولید حداقلی از برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر یا خرید آن تعریف می‌کند. با شناخت دقیق‌تر این قانون، صنایع می‌توانند از تهدید آن به فرصت تبدیل کنند.
ماده 16 قانون جهش تولید چیست؟
مطابق قانون، صنایع با مصرف برق بیشتر از یک مگاوات موظف شده‌اند از ابتدای سال ۱۴۰۲، معادل ۱٪ از برق مصرفی سالانه خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین نمایند، و در پایان سال پنجم اجرای قانون، این نسبت باید به حداقل ۵٪ برسد.
در صورتی که صنعت مشمول به این الزام عمل نکند، میزان کسریِ تأمین برق از تجدیدپذیرها از طریق «تعرفه برق تجدیدپذیر» اخذ می‌شود.
در آیین‌نامه اجرایی ماده 16، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچک-مقیاس تا ۳۰۰۰ کیلووات (۳ مگاوات) نیز تعریف شده است. rahbordgroup.org
چرا این قانون اهمیت دارد؟
۱. کاهش مصرف سوخت فسیلی و آلودگی: با تولید بخشی از برق مصرفی از منابع تجدیدپذیر، صنایع سهم خود را در کاهش انتشار کربن ایفا می‌کنند.
۲. پایداری تأمین انرژی: در مناطقی که شبکه برق شکننده است، احداث نیروگاه تجدیدپذیر در محل مصرف، امنیت انرژی صنایع را افزایش می‌دهد.
۳. مزیت رقابتی و تصویر سبز: صنعتی که انرژی پاک تولید یا مصرف می‌کند، می‌تواند در بازار داخلی و بین‌المللی وجهه مثبتی کسب نماید.
۴. فرصت سرمایه‌گذاری و بازگشت اقتصادی: با توجه به نرخ‌های تضمینی خرید برق یا محاسبه تعرفه جریمه، واحدهای صنعتی می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
برای مثال، هزینه احداث نیروگاه‌های خورشیدی در ایران در سال ۱۴۰۴ حدوداً یک میلیارد و هفتصد میلیون تومان برای ظرفیت ۵۰ کیلووات تخمین زده شده است.
شمول صنایع و تکالیف
– مشمولان: واحدهای صنعتی با قدرت مصرف بیش از ۱ مگاوات. – تکلیف: از ابتدای سال ۱۴۰۲ شروع به تأمین سالانه معادل درصدی (در سال اول ۱٪) از برق مصرفی خود از منابع تجدیدپذیر نمایند. این درصد هر سال افزایش خواهد یافت تا به حداقل ۵٪ برسد.
– روش اجرا: صنایع می‌توانند یا نیروگاه تجدیدپذیر احداث کنند، یا برق/گواهی تولید انرژی پاک را از بورس یا بازار مربوطه خریداری نمایند.
– اگر صنعت اجرای الزامات را انجام ندهد: مابه‌التفاوت مصرف برق با تعرفه «برق تجدیدپذیر» محاسبه شده و از صورتحساب برق صنعتی اخذ می‌شود. برقتو+1
تعرفه‌ها، هزینه‌ها و شاخص‌های مالی – سال ۱۴۰۴
تعرفه برای صنایع متخلف
برای صنایعی که تأمین حداقل سطح طبق ماده 16 را انجام نداده‌اند، تعرفه برق تجدیدپذیر (که به عنوان جریمه لحاظ می‌شود) به این شرح است: به ازای هر کیلووات‌ساعت، ۶۷٬۱۰۰ ریال برای صنایعی با مصرف بیش از یک مگاوات که کمتر از ۳٪ برق خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کرده‌اند. ایرنا
در نسخه دیگری نیز نرخ «۶۶٬۱۹۳ ریال» اعلام شده است. noursun.com
هزینه احداث نیروگاه تجدیدپذیر
– برای نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی در سال ۱۴۰۴: هزینه تقریباً 40 میلیارد تومان برآورد شده است.
– برای نیروگاه خورشیدی ۵۰ کیلوواتی در همان سال: سرمایه‌گذاری حدود ۱ میلیارد و 700 میلیون تومان است.
نتیجه اقتصادی
به‌عنوان نمونه، برای یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی:
-
هزینه راه‌اندازی 40 میلیارد تومان.
-
درآمد سالانه براساس نوع فروش ضمینی یا بورس انرژی از 5.8 الی 13 میلیارد تومان متغییر است.
-
دوره بازگشت سرمایه تقریباً 3.5 تا ۵٫۱۵ سال.
با چنین شرایطی، صنایع می‌توانند با مقایسه هزینه خرید تعرفه اضافی (جریمه) و هزینه احداث نیروگاه، تصمیم بگیرند که کدام مسیر برای آنها اقتصادی‌تر است.
<
چگونه صنایع می‌توانند از این قانون بهره ببرند؟
۱. مطالعه دقیق برق مصرف سالانه: ابتدا باید کل برق مصرفی سالانه و میزان الزام طبق ماده 16 را محاسبه نمود (مثلاً ۱٪ در سال اول).
۲. برآورد هزینه‌ها و درآمدها: با توجه به هزینه‌های احداث و تعرفه خرید برق یا فروش، دوره بازگشت را محاسبه کنید.
۳. بررسی گزینه‌های خرید برق یا گواهی به جای احداث: اگر احداث نیروگاه برای صنعت ممکن نیست (زمین، سرمایه، مجوز)، می‌توان برق یا گواهی تولید انرژی پاک را از بورس خرید.
۴. برنامه‌ریزی ارتقای سهم تجدیدپذیرها: با توجه به جدول رشد الزام (مثلاً از ۱٪ تا ۵٪ طی پنج سال)، برنامه‌ریزی چندساله ضروری است.
۵. سازوکار اتصال به شبکه یا نقطه مصرف: در صورت احداث، باید اتصال به شبکه منطقه، پیمانکار EPC، عملیات نگهداری و مانیتورینگ را نیز در نظر گرفت.
۶. مقایسه هزینه جریمهِ عدم تأمین با هزینه سرمایه‌گذاری: اگر تعرفه جریمه (مثلاً 67000 ریال به ازای هر کیلووات ساعت) در یک سال برای صنعت بسیار بالا باشد، سرمایه‌گذاری در نیروگاه تجدیدپذیر ممکن است اقتصادی‌تر باشد.
چالش‌ها و نکات مهم
-
سرمایه اولیه: هزینه‌های اولیه جمع قابل توجهی دارد و صنایع باید نقدینگی یا تأمین مالی داشته باشند.
-
زمین، مجوز و زیرساخت: یافتن زمین، مجوزهای زیست‌محیطی، اتصال به شبکه ممکن است موانعی داشته باشند.
-
ضریب تولید (cf): هر چه ضریب تولید نیروگاه کمتر باشد (مثلاً مناطق با تابش کم)، نیاز به ظرفیت بیشتر و هزینه بالاتر است.
-
نگهداری و بهره‌برداری: هزینه‌های O&M باید در محاسبه اقتصادی لحاظ شوند.
-
ریسک‌های قیمتی و سیاستی: تعرفه‌های خرید تضمینی یا جریمه ممکن است تغییر کنند؛ صنایع باید برای این ریسک برنامه‌ریزی داشته باشند.
جمع‌بندی
قانون ماده ۱۶ فرصت مهمی برای صنایع برق‌بر و تولیدی است تا ضمن ایفای مسؤولیت زیست‌محیطی، هزینه‌های انرژی خود را کاهش دهند و به سمت انرژی پاک گام بردارند. با درک دقیق الزامات، محاسبه اقتصادی بر مبنای سال ۱۴۰۴ – که شامل تعرفه حدود 67000 ریال به ازای هر کیلووات‌ساعت برای صنایع متخلف و هزینه احداث نیروگاه خورشیدی حدود 40 میلیارد تومان برای ظرفیت ۱ مگاوات – و تدوین استراتژی مناسب، می‌توان از این قانون به نفع کسب‌وکار استفاده کرد.
ماده 16 قانون جهش تولید چیست؟
